Nieuwe Onderzoekspool Ontdekt Significant Stijging in Online Misinformatie

Op 16 mei 2024 heeft een onderzoekspool, onder leiding van de Universiteit van Amsterdam, een significante stijging van 18% in de verspreiding van online misinformatie over klimaatverandering aangewezen. De stijging betreft voornamelijk de verspreiding van gecamoufleerde desinformatie en versterkte narratie over klimaatkatastrofes. De analyse richt zich op platforms zoals Twitter en Facebook, en de bevindingen wijzen op een toenemende activiteit van botaccounts en trollen. Het onderzoek is uitgevoerd door een team van onderzoekers, onder financieel toezicht van het Nederlandse Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Achtergrond

De verspreiding van misinformatie over klimaatverandering is een groeiend probleem. Wetenschappers en onderzoekers hebben al jaren aangetekend over de impact van desinformatie op publieke opinie en de urgentie van klimaatactie. Eerdere studies, onder meer door het Klimaatlokaliseringsinstituut, hebben aangetoond dat misinformatie kan leiden tot een gebrek aan vertrouwen in wetenschappelijke consensus en de implementatie van klimaatbeleid. De huidige stijging is bijzonder zorgwekkend, mede doordat de aanvallen nu meer geavanceerd zijn en gebruik maken van gepersonaliseerde desinformatie, gerelateerd aan specifieke demografische groepen.

De onderzoekspool focust op een gecoördende analyse van dataverkeer op sociale media. Deze analyse omvat het identificeren van patronen in de verspreiding van ‘deepfake’ video's, het tracken van de bronnen van misleidende berichten en het onderzoeken van de rol van algoritmen die de zichtbaarheid van dergelijke content beïnvloeden. De onderzoekers gebruiken geavanceerde tools voor ‘natural language processing’ om de retoriek van misinformatie te analyseren en de doelgroepen te identificeren waar deze het meest effectief wordt verspreid. Er wordt gebruik gemaakt van data uit zowel publiekelijk beschikbare bronnen als data verkregen via samenwerking met technologiebedrijven.

Belangrijke Ontwikkelingen

De onderzoekspool heeft een stijging van 18% in de verspreiding van online misinformatie over klimaatverandering aangewezen. Deze toename is significant hoger dan de gemiddelde jaarlijkse stijging van 8% die in eerdere rapporten is waargenomen. De meest voorkomende thema's binnen de misinformatie zijn de bagatellisering van klimaatwetenschap, het ontkennen van menselijke impact en het promoten van alternatieve (en wetenschappelijk niet onderbouwd) oplossingen.

Volgens de Universiteit van Amsterdam, die de centrale rol speelt in dit onderzoek, is een belangrijke factor de toename van ‘deepfake’ video’s die prominente klimaatwetenschappers in scène zetten als “frauduleus” of “verkeerd” (een bewering die door meerdere fact-checking organisaties is ontkracht). Deze video's werden in de afgelopen weken met aanzienlijke snelheid verspreid via Telegram en andere messaging diensten. De onderzoekers identificeren een toenemend aantal botaccounts dat deze content verspreidt, wat de impact van de misinformatie versterkt. Een rapport van de Factcheckers.nl bevestigt dat het aantal fact-checks op klimaatgerelateerde misinformatie in de afgelopen maand met 35% is gestegen.

De analyse toont ook aan dat de misinformatie steeds beter is afgestemd op specifieke demografische groepen, gebruikmakend van psychologische tactieken om bestaande angsten en onzekerheden aan te boren. De lokale omroep RTV Noord bevestigt dat ze de afgelopen weken een toename in het aantal klachten over misleidende informatie op sociale media hebben ontvangen, met name van inwoners van de provincie Drenthe.

Het onderzoekspool wijst op een significante rol van algoritmen binnen de platforms die de verspreiding van desinformatie vergemakkelijkden. Door het gebruik van geavanceerde algoritmen kunnen misinformatie snel in eenheidsgroepen verspreid worden, waardoor de “echo chamber” effect ontstaat. De NWO heeft aangekondigd dat ze de resultaten van dit onderzoek gaan gebruiken om aanbevelingen te doen voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën die misinformatie kunnen detecteren en bestrijden.

De onderzoekers concluderen dat dit onderzoek een belangrijke aanleiding vormt om verder onderzoek te doen naar de effectiviteit van verschillende strategieën om misinformatie te bestrijden, en om de impact van sociale media op publieke opinie over klimaatverandering beter te begrijpen. Het onderzoekspool zal de komende maanden een verdere analyse uitvoeren, met de focus op de rollen van overheidscommunicatie en het publieke onderzoek.