Nieuwe Onderzoeksuitspraak Verklaart "Project Phoenix" Onrechtvaardig

Op 16 november 2024 verklaarde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dat de dataverzameling en -verwerking door "Project Phoenix" onrechtvaardig was. Het onderzoek, dat ruim anderhalf jaar duurde, bevestigde dat de collectie van persoonlijke data zonder duidelijke toestemming van de betrokken individuen plaatsvond en dat de transparantie over de dataverwerking ontozichtlich was. De AP heeft "Phoenix Solutions" een boete opgelegd en de organisatie gedwongen om alle verzamelde data te verwijderen.

Achtergrond

“Project Phoenix” was een experimenteel onderzoeksproject van het bedrijf Phoenix Solutions, gericht op het analyseren van consumentengedrag in openbare ruimtes. Het project omvatte de installatie van een netwerk van camera’s en sensoren in de stad Centrium, met als doel het in kaart brengen van verkeersstromen, winkelgedrag en locaties van individuen. De initiële intentie van Phoenix Solutions was het verbeteren van de efficiëntie van stedelijke planning en het aanbieden van gerichte marketingcampagnes. De data die werd verzameld, bestond uit video-opnamen, GPS-locaties en informatie over het gebruik van openbare voorzieningen. Het project werd in eerste instantie gesteund door de gemeenteraad van Centrium, die de potentiele voordelen voor de economie van de stad benadrukte. Echter, kritiek van privacy-organisaties en een toenemende bezorgdheid onder de inwoners over de impact op de persoonlijke vrijheid, leidden tot een interne audit en uiteindelijk tot een formele klacht bij de Autoriteit Persoonsgegevens.

De klacht richtte zich specifiek op het gebrek aan transparantie over de aard en het doel van de dataverzameling. Volgens de lokale omroep “Centrum Nieuws” bleef het publiek in de onwetendheid over de hoeveelheid data die werd verzameld en hoe deze zou worden gebruikt. De onderzoeksvoorstelling van Phoenix Solutions was, naar mening van critici, gebaseerd op een vertekend beeld van de mogelijkheden en risico’s van data-analyse. Het project werd aanvankelijk gefinancierd door een combinatie van publieke subsidies en private investeringen.

Belangrijke Ontwikkelingen

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) verklaarde dat de kern van het onrechtvaardige gedrag de gebrekkige toestemmingsprocedures waren. Volgens de AP had Phoenix Solutions geen duidelijke, informatief en ondubbelzinnige toestemming verkregen van de individuen wiens data werd verzameld. De informatie die aan de burgers werd gepresenteerd, was complex en technisch, wat het voor de meeste inwoners moeilijk maakte om de implicaties van de dataverzameling volledig te begrijpen. De AP benadrukt dat het evenement “Data Dagen Centrium”, waar informatie over het project werd gepresenteerd, onvoldoende was om een geïnformeerde keuze te laten maken. “De presentaties waren een complex web van jargon en niet voldoende toegankelijk voor het grote publiek,” aldus een verklaring van de AP.

De AP legde een boete op van €500.000, gesteld dat de boete de hoogste ooit is voor een soortgelijk incident in Nederland. Deze boete is bedoeld om een preventief effect te hebben en om andere organisaties aan te sporen tot een verhoogde verantwoordelijkheid bij het omgaan met persoonsgegevens. De boete is, volgens de AP, bedoeld als een waarschuwing aan de sector.

Phoenix Solutions heeft zich toegelegd op het verwijderen van alle verzamelde data en is in gesprek met de AP over een mogelijke verdere compensatie voor de geïntimideerde burgers. De gemeenteraad van Centrium heeft aangekondigd dat het onderzoek naar de wijze waarop de dataverzameling plaatsvond, en de rol van de lokale overheid, in een nieuw licht zal worden gestart.

De zaak “Project Phoenix” heeft geleid tot een bredere discussie over de grenzen van data-analyse en de rechten van burgers in de digitale samenleving. Organisaties die werken met persoonsgegevens, zullen naar verwachting meer nadruk leggen op transparantie en privacybescherming. De zaak illustreert de noodzaak van een sterke en onafhankelijke toezichthouder om de rechten van burgers te beschermen.